Wat is de beste volgorde van afbouw?

Antwoord

Hi M.,

Goede vraag, en knap dat je dit zorgvuldig wilt aanpakken. Bij bipolaire kwetsbaarheid is de volgorde meestal bepalend voor hoe stabiel je blijft. Mijn algemene kompas is: houd je stemmingsanker(s) het langst vast, verander één ding tegelijk, en begin met middelen die vooral sedatie/last geven of waarvan de meerwaarde twijfelachtig is.

In jouw set is lithium je primaire anker tegen manie en terugval; die zet je dus helemaal achteraan en die beweeg je alleen als er langdurige stabiliteit is en je team meekijkt met spiegels en nier-/schildkliercontroles.

Quetiapine op 900 mg is erg hoog en vaak de “zware duw” geweest in een lastigere fase; als je nu wilt vereenvoudigen is het logisch om dáár voorzichtig te beginnen, juist omdat het veel bijwerkingen kan geven op energie, gewicht, suiker, bloeddruk en scherpte. Dat doe je langzaam en voorspelbaar, met kleine stapjes en ruime tijd ertussen, en met duidelijke stopcriteria als je prikkelbaarder, slapelozer of gejaagder wordt.

Diazepam zet ik meestal nog even vast — juist niet wiebelen — omdat een te vroege benzo-afbouw het zenuwstelsel onnodig op tilt kan zetten terwijl je aan quetiapine sleutelt.

Lamotrigine op 25 mg is een lage, vaak subtherapeutische dosis; die kun je na de eerste quetiapine-afbouwstap evalueren: óf laten staan tot je verder omlaag zit met quetiapine, óf (als je al lang op 25 mg staat en het weinig toevoegt) als tweede stap weghalen. De benzo doe je pas als je stemming en slaap weer stevig zijn, en dan in microstapjes over maanden.

Lithium blijft als laatste over; alleen aan beginnen als je minstens maanden tot een jaar stabiel bent en je echt minder wilt, met een heel traag plan en labcontroles.

Concreet betekent dit vaak zoiets als: eerst één rustige quetiapine-stap, bijvoorbeeld 50–100 mg omlaag en dan 3–4 weken aankijken voordat je denkt aan de volgende; zodra je rond 400–300 mg komt gaat het tempo nóg lager en met langere pauzes. Tussendoor houd je diazepam 10 mg exact gelijk en op een vast tijdstip zodat er geen schommelingen zijn, en je bewaakt je slaapritme fanatiek. Als dat goed loopt en je functioneren licht opknapt, kun je lamotrigine 25 mg in één keer stoppen of in een paar weken uitdoven; als je juist depressiever wordt had het blijkbaar toch een klein effect en zet je het terug. Daarna, wanneer alles weer weken stabiel voelt, kun je met je voorschrijver een benzo-afbouw inplannen van hooguit 5–10% per 2–4 weken, met nauwkeurige dosering (liefst vloeibaar) en pauzeknoppen. Lithium bespreek je pas als slotstuk.

Twee dingen helpen dit veilig te houden. Maak vooraf samen met je behandelaar een simpel meetkader: slaapuren, onrust/acathisie, stemming/energie en eventuele vroege waarschuwingssignalen van ontremming. En spreek af dat elke verslechtering langer dan een paar dagen een reden is om te stabiliseren in plaats van door te duwen. Jij hebt bovendien een verslavingsgevoeligheid in de voorgeschiedenis; dat pleit extra voor traag, saai en zonder alcohol/andere middelen in de afbouwperiode. Als je quetiapine ook voor de nachtelijke slaap gebruikt, kan het helpen om — in overleg — het aandeel kortwerkend voor de nacht iets te accentueren terwijl je de totale dagdosis reduceert; zo blijft de nachtrust beschermd.

Hope this helps,

Greetz Jim

Meer informatie