Beste Jim,
Mijn dochter heeft een psychose en weigert hulp.
Hoe krijg ik haar zover dat ze zorg accepteert?
Veel dank!
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Mijn dochter heeft een psychose en weigert hulp.
Hoe krijg ik haar zover dat ze zorg accepteert?
Veel dank!
Beste I.,
Dank je wel voor je vraag. Je klinkt terecht bezorgd en ook een beetje moe van het trekken aan een dood paard. Heel begrijpelijk. Als iemand psychotisch is en geen hulp wil, werkt harder duwen meestal averechts. Wat vaak wél helpt is dat je het gesprek anders gaat voeren en de sociale bedding om haar heen versterkt. Begin klein: probeer niet te overtuigen, maar te verbinden. Stel nieuwsgierige vragen, vat samen wat ze bedoelt, erken haar beleving zonder te hoeven instemmen met de inhoud. Dat klinkt flauw, maar is goud. De LEAP-methode is precies hierop gebouwd: luisteren, erkennen, afstemmen, pas dan over een plan beginnen.
Tegelijk kun je de sociale holding om haar heen organiseren, zodat het niet allemaal op jouw schouders rust. Een resourcegroep is een simpele maar krachtige manier: je brengt drie tot acht mensen samen die zij vertrouwt of op z’n minst tolereert, spreekt een regelmatige check-in af, verdeelt kleine taken, en werkt naar mini-doelen die voor haar zelf betekenis hebben. Geen grote zorgplannen, maar microstapjes: veilig slapen, vaste eetmomenten, prikkels doseren, een wandeling met iemand die ze oké vindt. Organisaties als Solution Support, Family Supporters en Team ED kunnen soms meedenken met ervaringsdeskundigheid in de voorhoede, niet in de achterhoede.
Ik zou ook parallel even kijken of je systeemknoppen kunt indrukken, juist omdat het in de praktijk vaak moeilijk is. Vraag je zorgverzekeraar expliciet om zorgbemiddeling als je merkt dat het lokaal vastloopt. Je kunt laagdrempelig overleggen met het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag in je regio om te bespreken welke routes er zijn zonder meteen in dwang te schieten. Als er al een ggz-instelling betrokken zou moeten zijn maar het blijft hangen, schrijf desnoods een korte, feitelijke brief aan de Raad van Bestuur dat er zorgplicht is bij iemand met psychosegevoeligheid die nu maar partieel wilsbekwaam lijkt en dat je vraagt om een casusregisseur. Als het echt muurvast zit en het gedrag complex is, is het CCE een optie om te sparren. En schroom niet de familievertrouwenspersoon te benaderen voor advies over jouw positie en rechten.
In het gesprek met je dochter helpt het om te vertrekken vanuit haar doelen, niet die van de hulpverlening. Niet praten over medicijnen of diagnoses, maar over wat zij morgen net iets dragelijker zou maken. Al is het maar dat ze één iemand toelaat, of dat de deurbel uit gaat, of dat er een prikkelarme plek komt waar ze kan landen. Als zij echt nul zorg wil, probeer dan een minimale brug: een ervaringsdeskundige die alleen maar langskomt om te luisteren, of een huisbezoek door iemand die niet meteen met formulieren zwaait. Weersta de reflex om te fixen. Herstel is geen product dat je afneemt, het is een leerproces van kleine ervaringen die weer vertrouwen geven. Jij kunt dat proces voeden door rust, voorspelbaarheid, mildheid en humor. En ja, soms letterlijk door samen te zwijgen en tóch te blijven.
Goed om te weten ook: de ggz zit vaak vol en hulpverleners willen heus wel, maar ze zwemmen in regels en checklists. Houd ze vriendelijk scherp op gedeelde besluitvorming en vraag om concrete, kleine voorstellen die aansluiten bij wat jouw dochter zelf wil. Jij bent geen hulpverlener, jij bent de ouder met levenslange betrokkenheid. Dat is niet objectief, dat is beter dan objectief.
Mocht er acuut gevaar zijn voor haar of anderen, dan is 112 of een crisisdienst onvermijdelijk, maar probeer het als het even kan voor te zijn met die LEAP-benadering en een resourcegroep. En geef jezelf ondertussen ook lucht. Mantelzorg bij psychosegevoeligheid is topsport, dus zorg voor jouw eigen steun, pauze en iemand bij wie je even mag mopperen zonder dat het consequenties heeft.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?