Hulplijnen

Stuur een blog in

Tools

Onderwerpen

Series

Stichting PsychoseNet

Steun ons

Doe een donatie

Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Jim van Os

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Waarom wordt de dosis zo makkelijk verhoogd?

Vraag

Waarom wordt er zo makkelijk gekozen voor verhoging van de dosis?

Antwoord

Hi L.,

Goede vraag. Het voelt vaak alsof de reflex is: klacht omhoog, dosis omhoog. Dat heeft minder met jou te maken en meer met hoe het systeem is ingericht: korte consulten, richtlijnen die vooral sturen op symptoomreductie, angst voor terugval en voor “niets doen”, en meetformuliertjes die een stijgende score meteen “actie” laten vragen. Verhogen geeft dan een snel gevoel van ingrijpen, terwijl het echte vraagstuk meestal complexer is: wat wil jíj verbeteren, wat is al goed genoeg, welke bijwerkingen zijn acceptabel, en welke alternatieven (anders doseren, langzamer opbouwen, iets weglaten, niet-medicamenteus) zijn er? Bij aripiprazol bijvoorbeeld zie ik vaak dat te snel verhogen juist onrust/acathisie of vlakheid geeft; dan lijkt het op “de ziekte”, maar het is simpelweg het lijf dat zegt: dit tempo of deze dosis past niet. Bij antidepressiva idem: soms is het niet “te weinig middel”, maar te weinig slaap, te veel stress, of juist bijwerkingen die op klachten lijken.

Je mag dus best de regie pakken en vertragen. Vraag naar het doel van de verhoging in gewone-mensentaal, spreek een proefperiode en evaluatiemoment af, beschrijf vooraf hoe je meet of het werkt (slaap, energie, piekeren, functioneren, bijwerkingen), en wat de stopcriteria zijn. Eén verandering tegelijk, klein beginnen, lang genoeg wachten om effect van bijeffect te onderscheiden, en net zo makkelijk weer terug als het niet oplevert wat je hoopte. Dat is geen dwarsheid, dat is goede zorg. En het mag ook gaan over “kleinst werkzame dosis” in plaats van “snelst symptoomvrij”. Jij zit bovendien op Ozempic; dat is niet direct een psychomiddel, maar alles wat aan je lijf sleutelt kan indirect je stemming en energie beïnvloeden, dus het helpt om die ontwikkelingen mee te nemen in de evaluatie. Mijn ervaring is dat als je het zó benadert — met jouw doelen centraal en met rust in de stappen — verhogen soms nog steeds logisch is, maar dan als bewuste keuze met een exitstrategie, en net zo vaak blijkt dat stabiliseren, doseren of iets weglaten beter werkt dan meer van hetzelfde.

Je bent dus niet lastig als je dit aankaart. Je bent co-piloot van je behandeling. Zeg tegen je behandelaar: ik wil het samen beslissen, langzaam, met duidelijke meetpunten en de kleinst werkzame dosis als uitgangspunt. Grote kans dat het gesprek dan verandert van “makkelijk verhogen” naar “zorgvuldig afstemmen”.

Hope this helps!

Greetz Jim

Meer informatie

Disclaimer

Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts

Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.

Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet

Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.

Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.

Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:

  • Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
  • Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.

Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?

  • Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
  • Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
    Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
  • Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
    Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
  • Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
  • Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
  • Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.

Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?

  • Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
  • Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
  • Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
  • Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.

Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?

Beantwoord door: Jim van Os op 14 oktober 2025

Gerelateerd

Meer over

Medicatie

Lees ook