Beste Jim van Os,
Ik heb al jaren last van vermoeidheid bij het opstaan door de clozapine. Ook overdag ben ik vaak erg moe.
Sinds ongeveer een half jaar slik ik de dosering clozapine (Leponex) gespreid over de avond om minder moe te zijn bij het opstaan. Om 18:00 neem ik 100 milligram en om 21:00 nog 125 milligram. Vervolgens ga ik rond 22:00 naar bed. Ik merk enig verschil, maar ben ondanks een gezonde levensstijl nog steeds erg moe.
Nu vraag ik mij af: zijn deze innametijden wel ideaal? Zou het bijvoorbeeld beter zijn om de laatste dosis later in te nemen om pieken te voorkomen, zodat ik frisser wakker word? En is 18:00 een goed moment voor de eerste dosis, of kan dat beter op een ander tijdstip?
Bij voorbaat dank voor uw tijd en antwoord.
Met vriendelijke groet,
K.
Antwoord
Hey K., dank voor je vraag!
Moeheid bij clozapine ontstaat vooral door de antihistaminerge en anticholinerge werking en door het vrij trage afbouwen van het nachtelijke piek-effect in de ochtend. Met jouw schema 100 mg om 18:00 en 125 mg om 21:00 zal de hoogste spiegel rond de slaap liggen en de daling pas richting late ochtend doorzetten, waardoor je nog loom wakker kunt worden. Soms geeft later innemen juist méér ochtendhangover omdat het piek-effect dichter op het opstaan ligt. Vroeger op de avond innemen kan dan juist helpen. Een andere logische variabele is de verdeling van de dosis. Een relatief grotere bedtijddosis met een kleinere vroege avonddosis kan de nachtsedatie benutten en de ochtend net wat lichter maken, terwijl bij anderen juist een grotere vroege avonddosis met een kleinere bedtijddosis minder ochtendrest geeft. Dit is individueel en hangt ook af van jouw halfwaardetijd, roken en ontstekingen die de spiegel kunnen beïnvloeden.
Praktisch betekent dit dat je met je voorschrijver twee richtingen kunt verkennen zonder aan de totale dosis te tornen. Of je schuift de eerste inname iets naar voren en houdt bedtijd gelijk, of je herverdeelt de 225 mg zodat de piek effectiever in de nacht valt en de dal in de ochtend eerder inzet. Sommige mensen varen zelfs beter op een enkelvoudige bedtijddosis, anderen juist op drie kort op elkaar liggende giften in de vroege avond, maar dat is maatwerk en vraagt monitoring.
Abilify doseert men vaak in de ochtend omdat het licht activerend kan zijn. Let ook op eenvoudige randvoorwaarden die veel uitmaken bij clozapine zoals geen cafeïne later op de dag, vast ritme, rustig afbouwen van schermen, voldoende vocht en vezels en alert zijn op orthostase die als moeheid kan voelen. Wanneer er al eens bloedspiegels bepaald zijn kun je die gebruiken om te beoordelen of de dosis passend is voor jouw metabolisme. Roken en acute ziekten veranderen die spiegel merkbaar, wat zich kan vertalen in meer of minder sedatie.
De kern is dat je vermoedelijk niet frisser wordt door de laatste dosis nóg later te nemen. Eerder en/of iets anders verdelen is meestal kansrijker dan later. Doe aanpassingen alleen in overleg en verander één ding tegelijk gedurende een paar dagen zodat je effect en bijeffect goed kunt lezen.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 25 oktober 2025
