Antwoord
Hey P., dank voor je vraag!
Je raakt hier echt een groot, vaak weggemoffeld probleem. Want ja, gewichtstoename door psychofarmaca is voor een deel “biologisch” (verandering in stofwisseling, hongerhormonen, insulinegevoeligheid), maar het is óók een systeemding: het wordt vaak afgedaan met “jammer, hoort erbij” en daar moet je het dan maar mee doen. En dat terwijl het voor heel veel mensen enorme impact heeft — fysiek, mentaal, sociaal.
Over die nieuwe middelen waar je het over hebt, zoals semaglutide (Ozempic, Wegovy): die werken in principe op het verzadigingssysteem via GLP-1. Officieel mag je ze in Nederland alleen krijgen bij een BMI boven een bepaalde grens én als er óf diabetes type 2 is óf sprake van ernstige obesitas. Gewichtstoename door antipsychotica of antidepressiva valt daar op papier niet onder, terwijl dat mechanisme vaak wel heel vergelijkbaar is (insulineresistentie, leptineresistentie, veranderde vetopslag). Er wordt in de wetenschap wel nagedacht over deze groep — er lopen studies naar GLP-1-agonisten bij mensen met antipsychotica-geïnduceerde gewichtstoename — maar de richtlijnen en de vergoeding zijn nog heel strikt. Kortom: het kán, maar in de praktijk moet je huisarts of psychiater stevig onderbouwen waarom dit medisch noodzakelijk is, anders betaalt de verzekering niet mee.
Je noemde Zyprexa, en dat is echt een kampioen in metabole ontregeling. Zelfs als je later stopt, kan je lichaam die “nieuwe stand” blijven vasthouden — alsof je stofwisseling een reset heeft gehad. Dan helpt het soms wel om actief te kijken naar leefstijlinterventies, maar niet in de zin van diëten (want dat triggert vaak juist oude eetproblematiek), eerder in de zin van spieropbouw, eiwitrijk eten, slaapoptimalisatie, en heel geleidelijk activeren.
Ik snap je frustratie ook: bekende mensen krijgen het wél, jij niet. Dat voelt oneerlijk, en dat ís het ook een beetje. Het verschil zit hem vaak in privéfinanciering: als je zelf betaalt (en het kan financieel), kan de arts het soms wel voorschrijven off-label. Maar eerlijk: zo hoort het niet. Dit zou gewoon erkend moeten worden als reëel probleem bij psychofarmaca-gebruik.
Mijn advies: leg dit open op tafel bij je huisarts of psychiater. Vraag of zij met je mee willen denken over óf een verwijzing naar een internist-endocrinoloog (soms zijn die wat flexibeler met off-label) óf meedoen aan onderzoek. En tegelijk: kijk of je een traject kunt vinden waarin je je lichaam niet gaat straffen, maar juist weer als bondgenoot gaat behandelen.
En vergeet niet: je bent niet alleen in dit verhaal. Heel veel mensen lopen met hetzelfde probleem rond, alleen wordt er weinig over gesproken.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 18 augustus 2025
