Is het verstandig om de mystieke ervaringen tijdens de psychose te bespreken?

Antwoord

Beste vader, dank voor je vraag!

Je raakt hier precies een punt dat bij veel jonge mensen in een eerste psychose speelt: het verweven raken van mystieke ervaringen, existentiële inzichten en dingen die tóch ook ontregeling van het brein en het zelfgevoel laten zien. Dat grijze gebied waar je over spreekt is echt, en veel mensen herkennen dat hun meest betekenisvolle levenservaringen juist in die zone liggen, maar dat er tegelijk momenten tussen zaten die hen overweldigden en buiten de gedeelde werkelijkheid brachten. Dat maakt het zo precair: je wilt recht doen aan de diepgang en authenticiteit van wat iemand beleeft, maar zonder het deel te voeden dat op dat moment te heftig is voor duurzame stabiliteit.

Of het nu verstandig is om er met hem over te praten, hangt meestal niet af van het onderwerp zelf maar van de manier waarop. In de acute fase kan het zijn dat elke verwijzing naar het mystieke domein meteen de hele binnenwereld weer activeert, waardoor je onbedoeld de intensiteit omhoogtrekt. Daarom is het vaak passend om vooral te luisteren, te spiegelen en nieuwsgierigheid te tonen naar hoe het voor hem voelt, zonder er een inhoudelijke of uitleggerige laag bovenop te leggen. Hij hoeft er niet van weg, maar hij hoeft er ook niet in bevestigd te worden alsof het een soort routekaart is. Gewoon relationeel aanwezig zijn, zonder direct tegen te spreken maar ook zonder mee te gaan in de logica van de ontregeling, werkt meestal het beste.

Later, als de ruis iets afneemt en hij wat meer afstand kan nemen van de ervaring zelf, ontstaat er vaak vanzelf ruimte voor een gesprek over betekenisgeving. Dan kan informatie ook helpend zijn, juist omdat het normaliseert: mensen ontdekken dat anderen soortgelijke ervaringen hadden, dat het brein in periodes van overprikkeling of overgang soms een spirituele taal kiest, dat er manieren bestaan om zulke ervaringen te integreren zonder dat het opnieuw ontspoort. Maar die fase moet echt van binnenuit komen, niet omdat anderen vinden dat hij die inzichten nu al moet hebben. Een brein in overdrive leert niet van informatie, het resoneert alleen maar. Dat is waarom je intuïtief aanvoelt dat het nu nog geen goed moment lijkt.

Binnen de ggz is er inderdaad steeds meer aandacht voor de overlap tussen spiritualiteit, creativiteit en psychosegevoeligheid. Niet om het mystieke te reduceren tot symptoom, maar om te herkennen dat de psychische ontregeling meestal zit in de vorm, niet in de inhoud. Veel behandelaren worstelen nog wel met hoe je dit precies ter sprake brengt. De meeste psychiaters proberen eerst te stabiliseren en te kijken wat er overblijft als de meest ontregelende elementen tot rust komen. Pas daarna durven ze meer in de richting van betekenis, existentie en mystiek te bewegen. Soms lijkt het daardoor of ze het onderwerp negeren, terwijl ze meestal vooral proberen niet opnieuw de vlam in het kruitvat te zetten.

Jullie aandacht en loyaliteit aan wie hij is en waar hij zich mee verbonden voelt, zijn belangrijker dan jullie nu misschien beseffen. Want dat is precies wat hij later nodig heeft om de ervaring te integreren: het gevoel dat hij niet werd gereduceerd tot zijn psychose, maar dat er mensen waren die hem zagen als iemand met een rijke binnenwereld die even groter werd dan hij zelf aankon. Het gesprek hoeft dus niet dicht, maar het mag even rusten totdat hij het zelf weer kan dragen.

Hope this helps,

Greetz Jim

Meer informatie