Antwoord
Hey U., dank voor je vraag!
Korte versie eerst, omdat je hoofd al genoeg toeren maakt: Ja, prenatale invloeden kunnen je gevoeligheid verhogen, maar nee, een psychose heeft zelden één oorzaak. Psychose is voor mij uit de hand gelopen betekenisgeving: je brein probeert orde te maken in stormweer, en schiet daarin door. We zijn allemaal tot op zekere hoogte psychosegevoelig, de een meer dan de ander. Erfelijkheid, stress in vroege levensfasen, temperament, slaaptekort, middelen, een reeks van kleine en grote ervaringen, alles stapelt. Prenataal hoort in die stapel, maar is zelden de boosdoener.
Wat weten we redelijk zeker uit de biologie, zonder te overdrijven. Als er prenataal veel stress is bij de moeder kan dat via hormonen en immuunsignalen de stress-as van het kind iets anders afstellen. Je krijgt dan sneller een alarmreactie en soms een lijf dat in de nacht ‘aan’ gaat terwijl je hoofd nog denkt: doe even normaal! Dat verklaart geen psychose op zichzelf, maar het kan wel je drempel verlagen voor angst, spanning in kaken en die wat te alerte rookmelder. Daarna komt betekenisgeving: je voelt verdriet dat je niet kunt plaatsen, je zoekt een verhaal, en je brein is een verhalenmachine. Dat is menselijk.
Dan het thema alleengeboren tweeling. Ik snap dat dit kan resoneren, zeker als je in een opstelling voelt: hé, hier schuift iets. Belangrijk om twee dingen tegelijk vast te houden. Eén: het kan voor iemand een kloppend werkverhaal zijn dat troost en richting geeft. Twee: de reguliere psychiatrische wetenschap heeft hier weinig hard bewijs voor. Dat betekent niet dat jouw ervaring onzinnig is, alleen dat we bescheiden moeten blijven met conclusies als ‘dit is de oorzaak’. Ik zou zeggen: gebruik het als werkhypothese als het je helpt bewegen, maar laat het geen stempel worden dat alles vastzet. Betekenis is gereedschap, geen etiket.
Waar kun jij concreet wat mee, los van labels. Slaap en ritme zijn je fundament, want zonder slaap krijgt betekenisgeving een turbo. Vaste bed- en opsta-tijden, ochtendlicht, cafeïne vroeg en weinig, en kleine dutjes alleen vóór de middag. Lichaamsgericht werken om je zenuwstelsel te laten zakken in plaats van erover te praten tot diep in de nacht: zachte adem, body scan, yoga nidra, somatische therapie, trauma related tension-release oefening als je lijf het verdraagt. Daarbij een compassievolle exposure aan het nachtelijke angstmoment: niet uit de weg gaan, maar er in micro-stapjes bij blijven zodat jij de baas wordt over het fenomeen en niet andersom. Acceptance and commitment is hier vaak praktisch: ruimte maken voor het gevoel, handelen naar wat je belangrijk vindt, zelfs met bibberknieën.
Kortom: prenataal kán bijdragen aan je gevoeligheid, maar is zelden de enkele oorzaak. Gebruik het verhaal dat helpt, blijf wetenschappelijk nuchter, bouw je dag- en nachtritme op, werk via je lichaam en leer de angst in kleine hapjes tegemoet te treden. Zo kantel je van zoeken naar waarom naar oefenen met hoe nu verder.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 29 september 2025
