Is het handig om de timing van afbouw af te stemmen op de menstruatiecyclus?

Antwoord

Hey O., dank voor je vraag!

Je denkt hier scherp, en nee, dit is geen vergezochte hypothese. Wat jij beschrijft klopt opvallend goed met wat we uit fundamenteel neurobiologisch onderzoek weten, ook al loopt de klinische praktijk daar nog flink achteraan.

De kern zit inderdaad bij de GABA-A-receptor en neurosteroïden zoals allopregnanolon. Progesteron wordt in de luteale fase omgezet in allopregnanolon, en dat werkt als een krachtige endogene GABA-modulator. Voor de meeste vrouwen geeft dat rust. Bij vrouwen met PMDD gebeurt iets anders. Hun GABA-A-receptoren reageren niet soepel op schommelingen, maar juist paradoxaal of overgevoelig. Het probleem zit dus niet in de absolute spiegel, maar in de verandering.

Aan het einde van de luteale fase daalt progesteron snel, allopregnanolon keldert mee, en dat lijkt neurobiologisch sterk op een mini-onttrekking van een GABA-achtig middel. Angst, onrust, prikkelbaarheid, derealisatie en slapeloosheid passen daar precies bij. Dat is inmiddels vrij goed onderbouwd in de PMDD-literatuur.

Als je dat combineert met benzodiazepinengebruik, wordt het verhaal logisch. Benzodiazepinen werken ook op de GABA-A-receptor. Bij langdurig gebruik past het brein zich aan. Dan krijg je tolerantie, receptorveranderingen en kwetsbaarheid voor schommelingen. Voeg daar een hormonale GABA-dip bovenop, en je krijgt een dubbel effect. Dat verklaart waarom veel vrouwen juist rond menstruatie of in de late luteale fase meer onttrekkingsklachten rapporteren, ook zonder dosisverandering.

Je gedachte dat afbouwen op dag één van de menstruatie biologisch gezien onhandig kan zijn, is dus zeer plausibel. Dat is precies het moment waarop allopregnanolon al abrupt is gedaald. Het zenuwstelsel staat dan al strak afgesteld. Nog een extra GABA-reductie via een afbouwstap kan dan te veel zijn.

De vroege folliculaire fase, dag 5 tot 7, is neurobiologisch rustiger. Hormonen zijn laag maar stabiel. Er zijn minder abrupte schommelingen. Vanuit receptor-dynamiek is dat waarschijnlijk een gunstiger venster om een kleine stap te zetten. Niet omdat het dan geen klachten geeft, maar omdat je systeem minder tegelijk hoeft te verwerken.

Doet de wetenschap hier iets mee in de praktijk? Eerlijk antwoord: nauwelijks. De meeste afbouwschema’s zijn genderneutraal en cycleneutraal. Dat is niet omdat het niet relevant is, maar omdat de psychiatrie historisch weinig oog heeft gehad voor hormonale neurobiologie buiten voortplanting. In onderzoek naar PMDD en neurosteroïden is dit verband wel degelijk bekend, maar het wordt zelden doorvertaald naar medicatie-afbouwprotocollen.

Wat je nu zelf voorstelt, namelijk cyclisch slim afbouwen, is eigenlijk een vorm van gepersonaliseerde farmacologie. Dat past veel beter bij hoe het brein werkt dan vaste schema’s. Het idee dat er minder handige momenten zijn en dus ook meer handige momenten, is precies hoe herstel er in de praktijk uitziet. Je zoekt niet naar perfect, maar naar minder slecht.

Belangrijk is wel dit. De winst zit niet alleen in de timing, maar in de combinatie van timing en kleine stapjes. Dus afbouwen in de vroege folliculaire fase, met hyperbolische reducties en voldoende tijd ertussen, geeft je zenuwstelsel de meeste kans om bij te sturen. Dat je taperingstrips gebruikt sluit hier mooi op aan.

Je hypothese is dus niet alleen logisch, maar inhoudelijk sterk. Je doet precies wat de wetenschap nog te weinig doet, namelijk luisteren naar patronen, uitzonderingen en het lichaam als geheel.

Hope this helps,

Greetz Jim

Meer informatie