Beste Jim,
Waarom wordt er wel veel gesproken over trauma maar nauwelijks over psychisch lijden in de ggz?
Hoe zit dat eigenlijk, en hoe is dat zo gekomen?
Bedankt weer.
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Waarom wordt er wel over trauma gesproken in de ggz en niet over psychisch lijden?
Vraag
Antwoord
Hey W., dank voor je vervolgvraag!
Er wordt tegenwoordig inderdaad veel gepraat over trauma. Trauma is een soort modewoord geworden, een kapstok, bijna een geuzenlabel. Mensen zeggen dan: ik ben getraumatiseerd — en dat wordt (terecht) vaak erkend als iets wat diep raakt, wat invloed heeft op lichaam en geest, en wat zorgvuldige, compassievolle benadering vraagt. Hele stromingen zijn erop gebouwd (denk somatic experiencing, EMDR, polyvagaaltheorie, etc.). Prima, en vaak ook helpend. Maar, als iemand zegt “ik lijd psychisch”, dan wordt dat gek genoeg sneller geïnterpreteerd als: oei, dat klinkt als een ziekte. Dan zitten we meteen in het DSM-hoekje: depressie, psychose, persoonlijkheidsstoornis, noem maar op.
Waarom dat verschil? Nou, trauma heeft (zeker de laatste 10 jaar) een soort moreel aura gekregen. Het vertelt een verhaal over wat je is aangedaan. Over onrecht, kwetsing, machteloosheid. En dus ook: over herstel, regie terugpakken, en dat je niet gek bent maar iets hebt meegemaakt. Psychisch lijden daarentegen… dat klinkt voor veel professionals nog als iets dat uit jezelf komt. Een defect. Een stoornis. Iets dat in je brein ‘mis’ is. En dat roept nog steeds het idee op van behandeling, normaliseren, symptomen onderdrukken. Tsja.
En dat is zó zonde. Want psychisch lijden is juist vaak een antwoord op wat je is overkomen, of op hoe je vastloopt in jezelf, je relaties, je plek in de wereld. Dus eigenlijk zouden we die term juist veel vaker mogen gebruiken. Gewoon omdat het eerlijk is. Omdat het ruimte laat. Omdat het niet meteen iets hoeft op te lossen of weg te duwen.
Maar goed — de ggz zit nog een beetje vast in een soort stoornisdenken. En dan klinkt “psychisch lijden” te poëtisch, te menselijk, te weinig meetbaar. Terwijl trauma, ironisch genoeg, inmiddels is doorvertaald naar scores, vragenlijsten, exposureprotocollen en behandelplannen.
Dus misschien moeten we die termen niet uit elkaar trekken, maar juist weer dichter bij elkaar brengen. Niet of-of, maar én trauma én lijden én herstel én betekenis. Want als we dat serieus nemen, dan worden mensen niet gereduceerd tot hun diagnose, maar erkend in hun verhaal.
Hope this helps,
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 7 juli 2025
