Antwoord
Hey T., dank voor je vraag!
Wat je beschrijft is indrukwekkend… en heftig. Een stupor met mutisme, dat is niet zomaar een dipje maar een soort totale kortsluiting van het hele brein- en lichaamssysteem. Het voelt vaak alsof er een stopknop wordt ingedrukt: je kunt niet meer bewegen, niet meer praten, niet meer reageren, terwijl vanbinnen het lijden juist keihard doorgaat. Alsof je opgesloten zit in je eigen lijf. Dat je dat nooit meer vergeet snap ik heel goed – zulke ervaringen branden zich in je geheugen, net als oorlogstaferelen bij een veteraan.
Hoe ontstaat dat nou? Het lastige is: er is niet één simpele oorzaak. Het is meestal een samenspel van biologie, psyche en omgeving. In de biologie zie je dat zware depressie kan doorslaan in een zogenaamde katatone toestand. Dat lijkt een beetje op een extreme freeze-reactie: het zenuwstelsel raakt zo overspoeld door stress en uitputting dat het als noodstrategie alles stilzet. Evolutionair gezien is dat niet zo raar – dieren die belaagd worden door een roofdier doen soms exact hetzelfde, volledig verstijven in de hoop dat het gevaar weggaat. Bij mensen kan dat mechanisme dus ook getriggerd worden, maar dan gekoppeld aan psychisch lijden.
Daarbovenop komen dingen als medicatie-invloeden. Je zegt zelf al: de toen gegeven middelen hielpen niet en konden zelfs de katatonie verergeren. Dat klopt: sommige antidepressiva, of juist antipsychotica in de verkeerde context, kunnen katatonie versterken. Je latere switch naar een MAO-remmer die wél paste bij jouw breinchemie laat eigenlijk zien hoe groot het verschil kan zijn. En dat je daarna opknapte en zelfs je leven eraan te danken hebt, dat geeft ook weer aan dat het niet simpelweg “psychosomatisch” was maar echt een biochemische ontregeling die je in dat uiterste staatje duwde.
Dat je die psychotische belevingen nog zo helder weet – het gordijn dat als een harmonica in- en uitschoof, de stem van je vriendin – dat hoort er ook bij. Bij katatonie en stupor zie je vaak dat er tegelijk een psychotische component aanwezig is: hallucinaties, wanen, vreemde lichaamsbelevingen. Het nare is dat mensen ze vaak nog weten achteraf, en dat maakt het traumatisch. Vandaar dat een dekbed nu nog een trigger kan zijn. Dat is eigenlijk een posttraumatische reactie: je brein linkt dat voorwerp aan die tijd, en hup, de oude angst schiet weer omhoog.
Kortom: een stupor wordt meestal veroorzaakt door een cocktail van zware depressieve ontregeling, extreme stress, ontwrichte neurotransmittersystemen (met name GABA en glutamaat, maar ook dopamine en serotonine), en soms ook medicatie-effecten. Het resultaat is dat het brein de noodrem aantrekt en in een soort verlamming schiet. Niet omdat jij dat wilde, maar omdat het lijf dacht: dit is de enige manier om te overleven.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers.
- Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
- Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
Beantwoord door: Jim van Os op 29 augustus 2025
