Toen ik in contact kwam met Soteria Nederland werd mij al snel duidelijk dat er één fenomeen ruimschoots aanwezig is onder de mensen die met schizofrenie of psychosegevoeligheid in aanraking komen. Dit fenomeen heet emotie.
Persoonlijk ervaringsverhaal
Mijn persoonlijke ervaringsverhaal is er één van verdrongen emoties. Ze mochten er niet zijn, er werd niet over gepraat in ons gezin.
Als emoties er niet mogen zijn worden ze verdrongen, soms zover dat ze een eigen leven gaan leiden. Mijn vader en mijn moeder kwamen ook uit gezinnen waarin emoties werden verdrongen. Ze zijn in die zin dus niet schuldig, maar maken deel uit van generaties waarin emoties verboden waren.
Grensoverschrijdingen
Kinderen zijn gericht op overleven. Bovendien zijn ze hierin afhankelijk van hun ouders. Kinderen hebben grenzen nodig waarbinnen ze veilig kunnen opgroeien. Worden deze grenzen niet gerespecteerd, dan praat je over grensoverschrijdingen. Deze kunnen zich afspelen op emotioneel niveau, op fysiek niveau, op seksueel niveau en op spiritueel niveau. Of combinaties hiervan.
Veilige grenzen betekent opgroeien in een veilig gezin met voldoende en oprechte aandacht voor het kind. Zo ontwikkelt het kind een gezond zelfgevoel en eigen grenzen. Geen veilige grenzen betekent weinig zelfgevoel, dus angst. Het lichaam wordt geheel of ten dele ontkend want daar zetelt de pijn.
Geen contact met eigen lijf
Het lichaam slaat pijn, woede en verdriet op in de vorm van spierspanning. Als het te pijnlijk is hiermee in contact te zijn wordt het gevoelscontact met het lichaam afgesneden. Er is dan alleen een hoofd dat waarneemt, reageert en verhalen maakt…
Bovendien ontwikkelt het kind overlevingsstrategieën. Het kind vult de leegtes op die de ouders laten liggen. Bij een afwezige vader is de kans groot dat één kind de plaats van de vader inneemt. Hij geeft zijn moeder dan de liefde die eigenlijk van de vader afkomstig zou moeten zijn, natuurlijk een veel te zware taak. Je kunt zeggen dat er dan verwarring is tussen de generaties.
Emoties en gevoel
Eerst even iets over het onderscheid tussen emoties en gevoelens. Deze worden nogal eens verward. Gevoelens zijn oorspronkelijk en staan in verbinding met ons lichaam. Emoties zijn afgeleiden hiervan en staan in verbinding met ons hoofd. Emoties zijn hard en moeilijk toegankelijk, het zijn als het ware versteende gevoelens. Maar als emoties worden aangeraakt en ze mogen er zijn, dan kunnen ze zich ontladen en zich weer in verbinding stellen met het oorspronkelijke gevoel waaruit ze zijn ontstaan. Je kunt stellen dat emoties verdrongen gevoelens zijn.
Emoties zijn zichtbaar, in die zin dat ze aan de oppervlakte komen in een hevige gedaante. Ze zijn ook voelbaar in de vorm van spierspanning. Boos is bijvoorbeeld niet gewoon boos maar gigantisch boos. De boosheid staat niet in verhouding tot het voorval maar staat vooral in relatie tot andere, onverwerkte boosheid.
Bij verdrongen emoties is er sprake van een dubbele ontkenning. Eerst wordt het oorspronkelijke gevoel verdrongen en dan ook nog de emotie die eraan gelinkt is.
Familiesysteem
Verdrongen emoties in het familiesysteem vormen geheimen. Kinderen voelen deze geheimen intuïtief aan, maar omdat geheimen nou eenmaal geheim dienen te zijn mag er niet over gepraat worden. Het kind krijgt dus dubbele boodschappen. De eerste boodschap is intuïtief en de tweede boodschap is de ontkenning van deze intuïtie door anderen.
Geheimen in families kunnen ook afkomstig zijn uit vorige generaties.
Het zwarte schaap
Als een lid van het gezin wordt opgenomen is het volgens mij van het grootste belang om te kijken naar het hele gezin. Mijn opname was halverwege de jaren tachtig. Er werd niet of weinig aandacht besteed aan al die emoties die er niet mochten zijn. Op deze wijze werd ik nog verder geïsoleerd. Volgens mij moet het duidelijk genoeg zijn geweest dat er in ons gezin veel aan de hand was, maar dit werd onvoldoende gelinkt aan mijn psychosegevoeligheid.
Nogmaals; mijn ouders waren hieraan niet schuldig maar waren deel van een groter geheel waarbinnen emoties werden verdrongen.
Toen ik met één van de verpleegkundigen een gesprek had tijdens mijn opname maakte hij de vergelijking van een fabriek en het product dat eruit komt. Als de fabriek niet goed werkt zal het product ook niet goed zijn. Zo was het nog nooit tegen mij gezegd. Er was altijd gezegd dat er met mij iets niet goed was.
Als er in een vroeg stadium van mijn opname dingen waren uitgesproken, dan was de kans groot geweest dat mijn opname veel korter geweest zou zijn. Veel verdrongen emoties zouden waarschijnlijk aan de oppervlakte zijn gekomen en herleid zijn tot gevoelens waaruit ze zijn ontstaan. Een open dialoog met alle leden van ons gezin zou voor mijn gevoel wonderen verricht hebben, niet alleen voor mij maar ook voor ons allemaal.
Dit wens ik iedereen die wordt opgenomen toe.
Geert Zomer is analytisch tekentherapeut en eigenaar Zomer Praktijk, dichter, kunstenaar en ervaringsdeskundige. Geert schreef vier dichtbundels waarvan Binnenman onlangs verscheen.
Meer blogs over psychosegevoeligheid en familiebanden:
Geef een reactie