Hi Jim,
Kan citalopram de slaap verstoren?
Ik slaap al jaren slecht sinds ik citalopram gebruik. Hoe kan ik dit oplossen?
Vriendelijke groeten!
Veel gezochte termen
De PsychoseNet Kennisbank
Beantwoord door
Auteur
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Kan citalopram de slaap verstoren?
Vraag
Antwoord
Hey P., dank voor je vraag!
Ja, citalopram kan je slaap verstoren. Het middel kan de hersenalarmstand net wat aanzetten: meer serotonerge activatie in de ochtend is prima, maar ’s avonds kan dat zich uiten in inslapen dat langer duurt, lichter slapen, meer wakker worden en soms vreemde dromen. Biologisch gezien onderdrukt een SSRI een deel van de REM-slaap en kan het je slaaparchitectuur fragmenteren. Als je bovendien bipolair stemmingsgevoelig bent, dan is slaap sowieso een kwetsbare knop: een klein tikje in de chemie kan al veel doen met je nachtrust. En omdat je ook olanzapine en lithium gebruikt, zit je in een pakketje waar de balans tussen activatie en demping precies moet kloppen. Polyfarmacie is soms onvermijdelijk, maar het maakt fijnslijpen van slaap net een schaakspelletje.
Wat kun je doen zonder meteen het hele medicatiehuis te verbouwen? Eerste simpele stap is timing: neem citalopram bij voorkeur vroeg in de ochtend, met iets te eten, en hou dat consequent aan. Avondinname geeft vaker klachten. Tweede is dosis: laat met je behandelaar eerlijk checken of je niet hoger zit dan nodig. Mik op de minimale werkzame dosis en verander één ding tegelijk, met ruime evaluatieperiodes. Als later blijkt dat je wilt afbouwen omdat het toch de boosdoener is, doe dat dan langzaam. Bij lang gebruik past het brein zich aan en kun je oppositional tolerance, rebound en onttrekking krijgen waarbij de slaap tijdelijk nóg gekker doet. Dan is het de kunst om dat te verdragen, rust en ritme te houden en niet elke week het plan te wisselen. Handig daarbij: onze 33 afbouwtips.
Naast de pillen kun je je systeem meehelpen om weer slaperig te durven worden. Denk saai en simpel: vast slaapvenster, elke dag dezelfde tijd opstaan, ochtendlicht direct na opstaan, geen dutjes na 15.00 uur, cafeïne tot uiterlijk begin middag, en schermen dimmen vanaf de avond. Een korte ochtendwandeling is gratis lichttherapie. Lichaamsgericht werken kan helpen om het gaspedaal te laten vieren: rustige ademhaling, bodyscan, yoga nidra, of een paar weken mindfulnesstraining om je brein te leren dat nachten niet per se vechtarena’s zijn. ACT kan je helpen anders te leren verhouden tot slapeloosheid zelf: minder vechten, meer ruimte maken, paradoxaal maar effectief.
Omdat je ook olanzapine en lithium gebruikt: kijk samen met je behandelaren of het pakketje als geheel klopt. Soms kan een iets lagere dosis citalopram óf een andere timing van olanzapine veel schelen. En blijf oppassen voor het mentale model van als het slecht gaat moet er altijd aan medicatie worden gedraaid. Medicatie plus opportunity is het devies: maak ruimte met de pillen, oogst het effect met ritme, beweging, betekenis en micro-exposure aan de nacht. Klinkt schools, maar je hersenen zijn dol op voorspelbare saaie routines, zeker bij bipolaire gevoeligheid.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder.
Greetz Jim
Meer informatie
Disclaimer
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Empower jezelf met Kennis van PsychoseNet
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
- Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
- Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
- Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
- Kijk ook naar ons tweedelige WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN over afbouwen van psychiatrische medicaties met Jim van Os en Peter Groot;
Deel 1 is vooral voor afbouwers bedoeld; Deel 2 vooral voor voorschrijvers. - Wil je een PERSOONLIJK ADVIES bij het kiezen van een AFBOUWSCHEMA?
Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. - Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik dan de KNMP-rekenhulp.
- Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
- Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
- Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
- Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van PERSOONLIJK HERSTEL? Kijk dan onze animatie hierover of bekijk ze allemaal.
- Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan het mini-college van Jim van Os.
- Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan naar het mini-college van Jim van Os.
- Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is ‘in je hoofd’, wat is het dan wel? Bekijk het mini-college WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan? van Jim van Os.
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
- Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
- Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
- Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere GGZ? Zie de website van Stichting Weerklank.
- Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet, allesovertrauma of stichting trauma en dissociatie.
Beantwoord door: Jim van Os op 28 september 2025
