Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Mijn zoon van begin dertig heeft al vanaf vroege jeugd hulp bij trauma. Nu is er al maanden eigenlijk niets. De huisarts is hoofdbehandelaar, de psychiater is gestopt met werken en bij UMC wacht hij op groepsbehandeling en vervolgadvies.
Het gaat steeds slechter met hem, hoe krijg ik hier vaart in? Wat is de juiste route?
Hey C., dank voor je vraag!
Wat je beschrijft herken ik helaas maar al te goed: iedereen bedoelt het goed, maar door gaten in het systeem ontstaat er een soort zorgvacuüm en precies dán gaat het slechter. Jij probeert intussen het fort te houden. Dus laat ik het concreet maken, met een beetje druk op de goede plekken en tegelijk een warme bedding voor je zoon.
Allereerst: Zorgplicht bestaat echt. Als je zoon nu alleen een huisarts als hoofdbehandelaar heeft en het zichtbare plan ontbreekt, mag je heel duidelijk vragen om een tijdelijk vangnet: wie monitort risico en functioneren, wat is het plan B bij verslechtering, en wat is de tijdlijn. Soms helpt het om het even formeel te doen. Schrijf een korte, nette brief aan de Raad van Bestuur van de instelling die verantwoordelijk zou moeten zijn voor zijn behandeling en leg neer dat er zorgplicht is gezien zijn psychische kwetsbaarheid en dat wilsbekwaamheid mogelijk partieel is als het slechter gaat. Vraag om een contactpersoon, een plan en een datum. Dit is geen klagen, dit is organiseren.
Parallel kun je de zorgverzekeraar bellen voor zorgbemiddeling. Die kunnen soms sneller een plek in beeld krijgen of in elk geval druk zetten op tijdige vervolgzorg. Blijf vriendelijk vasthoudend, dat werkt beter dan boosheid, hoe begrijpelijk die ook is. Als het echt vastloopt, bestaat er ook het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag. Dat is niet alleen voor openbare overlast; het kan ook helpen om signalen te bundelen en lijnen te leggen als er geen regie is. En als er sprake is van langdurige, complexe vastlopers kun je het CCE mee laten denken en in zware casussen zelfs de unit complexe zorgvragen van VWS bereiken via zorgvragen@minvws.nl. Klinkt groot, maar soms is het precies die steun in de rug die nodig is om een deur open te krijgen.
Omdat wachttijden nu eenmaal traag zijn, zou ik tegelijk iets opzetten wat we social holding noemen. Denk aan een resourcegroep: een klein team van mensen die je zoon vertrouwt, samen met jou en eventueel een professional of ervaringsdeskundige, dat maandelijks afspreekt en een werkend crisis- en leefplan bijhoudt. Wat zijn vroege signalen, wat helpt echt, wat juist niet, welke praktische stappen kunnen direct. In het veld bestaan clubs die kunnen helpen met dit soort casusregie, zoals Solution Support en FamilySupporters, en er is TEAM ED, een uitzendbureau voor ervaringsdeskundigen. Dat is vaak sneller inzetbaar dan formele ggz en kan precies dat gat overbruggen.
In het contact met je zoon zelf is luisteren het geneesmiddel nummer één. Niet overtuigen, maar aansluiten. De LEAP-methode van Amador is goud waard bij spanning of achterdocht: eerst luisteren en reflecteren, dan pas je eigen perspectief en ten slotte pas een voorstel. Het klinkt simpel, maar het haalt vaak de angel eruit en vergroot de kans dat hij een volgende stap accepteert.
Vraag in de tussentijd bij de huisarts om kleine, concrete bouwsteentjes: vaste belmomenten, een kort overbruggingscontact met de praktijkondersteuner ggz, en een afspraak om risico en veiligheid expliciet te volgen. En bij het UMC kun je, naast de wachtlijst, soms ook een second opinion of tussenadvies vragen binnen dezelfde instelling of bij het dichtstbijzijnde andere UMC, puur om het plan te verscherpen. Dat is niet tegen iemand gericht, maar vóór helderheid en voortgang.
Mocht je zelf willen sparren met een behandelaar of coach buiten de wachtrijen om, kijk dan op onze sociale kaart om iemand in de buurt te vinden die past bij jullie vraag. We doen zelf geen zorgbemiddeling, simpelweg omdat het veld te groot en te beweeglijk is, maar die kaart helpt vaak verrassend goed.
Tot slot een menselijk weetje dat vaak rust geeft: herstel in de psychiatrie is zelden een rechte lijn. Het is minder een kwestie van de juiste expert die het fixt en meer van samen leren, experimenteren en de regie terugpakken in kleine stappen. Jij kunt daar als moeder veel in betekenen door bedding te organiseren, het gesprek open te houden en tegelijk het systeem vriendelijk te blijven porren. Dat is geen makkelijke rol, ik weet het, maar hij maakt wel degelijk verschil.
Hope this helps en kijk vooral ook bij de informatie hieronder. Je kunt ook terecht op onze chat voor meer intensief contact.
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
