‘Het intelligentieprofiel komt lager uit dan wat op grond van het opleidingsniveau (WO) van patiënte verwacht zou worden. Dit kan wijzen op cognitieve achteruitgang.’ Mijn ogen gleden keer en keer over de tekst heen. Tien jaar lang had ik met hart en ziel in de wetenschap gewerkt – ik werd genoemd als toekomstig hoogleraar – en nu deze uitslag, zwart op wit.
Ik voelde me nog zieker dan ik al was en het gevoel dat ik dood wilde kwam heftig terug. Waarom had ik in godsnaam deze test gedaan? Waarom had ik geen gehoor gegeven aan mijn eigen twijfels voor aanvang van de test? Een naast familielid stelde na deze dramatische uitslag tegenover mijn psychiater dat mijn medicijnen vooral niet verder afgebouwd moesten worden, want er was immers al sprake van hersenschade. Gelukkig boden mijn jongere zus en vriendinnen steun. Ook vond ik de kracht dóór te gaan ondanks de andere grote verliezen die ook geleden had en deze zoveelste tegenslag.
Bespreek of een IQ-test überhaupt zinvol is
Ik was net opgenomen geweest en zat in een periode zonder werk (2014). Daarom opperde de sociaalpsychiatrische verpleegkundige die ik toen had – en met wie ik altijd prettige gesprekken voerde – om een IQ test te doen. Aangezien ik me ontzettend verveelde leek het me een aardige bezigheid. De ochtend voorafgaande aan de test bekropen bij mij echter ineens de twijfels. Ik voelde me enigszins suf door de medicijnen, dus de kans dat de IQ-test goed zou uitpakken leek me tamelijk gering. Wat als de uitslag nu slecht was? Ik belde een naast familielid, die opperde om het toch maar te doen. En tot mijn grote spijt deed ik het. Tijdens het interview zei ik ook: ‘Wat als de uitkomst van de test nu slecht uitpakt?’ Het werd keurig genoteerd en in het verslag opgenomen, maar er werd niet op mijn vraag ingegaan.
Geef aan dat geobserveerd wordt en waarom
Toen ik de test terugkreeg las ik dat ik uitgebreid geobserveerd was. ‘Gezien wordt een goed verzorgde 42-jarige vrouw. Uiterlijk conform kalenderleeftijd. Ze is goed gehumeurd. In het contact lijkt ze redelijk toegankelijk…’ etc. Ook was ik tijdens het maken van de testen geobserveerd.
‘In het contact lijkt ze redelijk toegankelijk…’ Alsof ik een pas ontdekte diersoort, een zeemeermin of een alien out of space was!
Ik voelde me echt een proefkonijn. Hier wist ik niets van. Ik vind het ongepast om mensen zomaar zonder toestemming te observeren en hiervan verslag te doen. Ik wil graag op basis van gelijkwaardigheid behandeld worden ook al ben ik gevoelig voor psychosen en manieën.
Nadat ik de uitslag van de test had gekregen dacht ik ongeveer anderhalf dag dat ik echt alles kwijt was en dat ik dood wilde. Het is raar, want ik heb een schat van een zoon en een lieve jongere zus en ouders die van me houden, maar ik had zoveel verliezen geleden dat ik het leven niet meer aan kon.
Ik weet niet meer hoe, maar mijn zusje beurde me op, zoals ze me vaker opbeurde in perioden dat ik last had van depressiviteit. Mijn vriendinnen zeiden dat ze niks konden merken van een verminderde intelligentie. Voorzichtig herwon ik mijn vertrouwen.
Stel ruwe data beschikbaar als de cliënt erom vraagt
Er schoot me te binnen dat een van de deeltesten bestond uit het natekenen van een figuur. Ik kon me nog herinneren dat ik dat een totaal onzinnige opdracht vond in deze tijd van kopieerapparaten. Toen ik de figuur uit mijn hoofd moest natekenen zette ik verveeld een paar streepjes op papier. De psychologe die de test afnam keek teleurgesteld. In het rapport vond ik terug dat de werkgeheugen-index op een laag begaafd tot beneden gemiddeld niveau lag.
Ik vroeg me af hoe de resultaten van de deeltesten bij elkaar waren opgeteld en hoe daar een alomvattend oordeel was uitgekomen. Toen ik vroeg om de ruwe data kreeg ik verschillende keren te horen dat ik die niet mocht inzien.
Een IQ-test kan gebruikt worden om medicijn afbouw te ontmoedigen
Ik had enorme last van de bijwerkingen van de antipsychotica. Toen ik bij de psychiater op bezoek was na de uitslag van de IQ-test, ging een naast familielid mee. Hij besprak dat de psychosen reeds ernstige hersenschade bij mij hadden aangericht en dat een verdere afbouw van de medicijnen daarom onwenselijk was. De psychiater knikte instemmend. Hoewel ze het goed bedoelden, voelde ik me in en in triest daar ik niks meer te zeggen had over mijn eigen leven. Het was een hopeloze situatie.
Vanwege de dramatische uitslag van de IQ-test mochten mijn medicijnen niet worden afgebouwd, waardoor de kans op vermindering van bijwerkingen en herstel kleiner werd
Een psychische aandoening kun je mijn inziens vergelijken met een kapotte knie. Wanneer de psychiater de diagnose heeft vastgesteld, heeft het geen zin om verder lang naar de kapotte knie te staren en kun je je beter richten op het sterker maken van de spieren eromheen. Als je overweegt een IQ-test te doen vraag je dan af waarom je die überhaupt zou doen en wat je ervan zou vinden als het resultaat tegen valt. Bij twijfel zou ik zeggen, niet doen. Zeker niet als je in een situatie zit waarin je al veel verliezen hebt geleden.
Mijn advies is om de gezonde delen in je hoofd sterk te maken door dingen te doen die je leuk vindt en waarmee je het gezonde deel van je hersenen kunt activeren
Ik ben bijvoorbeeld weer actief geworden in de lokale politiek en heb een boekhoofdstuk geschreven over ‘Media en Destigmatisering’. Ook heb ik vorig jaar het goede doel Peace SOS opgericht. Ik werk op een werkplek voor zzp’ers, Seats2Meet. Heerlijk weer vrienden en collega’s om me heen. Ook sport ik twee keer per week met een goede vriendin. Zeker ook van belang voor mijn herstel was dat ik een nieuwe psychiater kreeg. Met haar ga ik op zoek naar de juiste balans wat betreft mijn medicijnen. Genoeg medicijnen om niet weer ziek te worden en zo weinig mogelijk om de bijwerkingen zo laag mogelijk te houden. Daardoor heb ik al twee jaar geen last meer van depressiviteit en ‘sprankelt’ het weer in mijn hoofd. Ook heb ik veel meer energie om mijn zoon op te voeden.
Het helpt dat ik er nu rekening mee hou dat ik af en toe rustig aan moet doen
Op mijn verzoek voerde ik onlangs een terugkoppelingsgesprek met de GZ-psychologe onder wiens supervisie de testen plaats vonden en de sociaal psychiatrische verpleegkundige die me toen behandelde. Gelukkig stonden ze erg open voor mijn feedback. De GZ-psychologe gaf aan dat de test haar doel voorbij was geschoten. Bij andere patiënten zou ze bespreken of het zinvol is om een IQ-test te doen. Ook mag ik wat haar betreft de ruwe data inzien. Voortaan zal ze ervoor zorgen dat patiënten weten dat ze geobserveerd worden. Ze koppelt mijn casus terug in de intervisie-groep Gooi- en Vechtstreek.
Ik hoop dat ik door het delen van mijn negatieve ervaring anderen kan helpen. Aan het eind van het gesprek vroeg de sociaalpsychiatrisch verpleegkundige of ik van plan was om in de toekomst een nieuwe IQ-test te doen om te kijken of er verandering is opgetreden. ‘Ik kijk wel uit’ zei ik. “Daarbij heb ik ook wat van mijn psychosen geleerd”. Dit wordt treffend weer gegeven in dit citaat van John Nash: “Perhaps it is good to have a beautiful mind, but an even greater gift is to discover a beautiful heart”.
Dat is een aanbeveling die wat mij betreft ook voor de geestelijke gezondheidszorg geldt.
Geef een reactie