Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik las over de methodiek Internal Family Systems (IFS) en dat sprak mij aan. Toen ik verder op onderzoek ging stuitte ik op kritiek en las ik dat het ongeschikt zou zijn bij borderline en DIS (wat bij mij gediagnosticeerd is). Tegelijk, diagnosticeren vanuit de ggz en DSM wordt ook bekritiseerd. Zo zit je behoorlijk vast tussen de meningen van anderen…
Kan IFS geschikt zijn voor mij?
Hey A., dank voor je vraag!
IFS – Internal Family Systems – is de laatste jaren flink in de belangstelling gekomen, en terecht, want het is een warme en genuanceerde manier van kijken naar de menselijke binnenwereld. De kern ervan is dat we allemaal uit “delen” bestaan: delen die willen beschermen, delen die pijn dragen, delen die vermijden of controleren. In IFS leer je die delen kennen zonder ze te veroordelen, en ze vanuit je zogeheten “Self” te gaan leiden – dat rustige, aanwezige bewustzijn dat in wezen altijd oké is, ook als alles vanbinnen chaos lijkt.
Dan je zorgpunt: is IFS ongeschikt bij DIS of borderline? Nee, niet per se. Dat idee komt vooral voort uit misverstanden. IFS lijkt oppervlakkig wat op “delenwerk” bij DIS, en sommige therapeuten vrezen dat het mensen kan overspoelen of verwarren. Maar in de praktijk hangt het niet af van de diagnose, maar van de therapeut en het tempo. Bij DIS of borderlinegevoeligheid vraagt het om trauma-sensitieve IFS: dat betekent dat de therapeut extreem voorzichtig werkt, met veel nadruk op gronding, veilige afstand tot herinneringen en duidelijke grenzen tussen “waarnemen” en “herbeleven”. Dus niet diep duiken in een deel voordat er genoeg stabiliteit is. Dan kan het juist helpend zijn – omdat het erkenning geeft aan de innerlijke verdeeldheid die je zélf al lang voelt, maar zonder te pathologiseren.
De kritiek die je las zegt vooral: niet zomaar zonder voorbereiding aan beginnen. En daar ben ik het mee eens. Bij IFS is het cruciaal dat je werkt met iemand die ervaring heeft met dissociatie en complex trauma, en die het model gebruikt als taal om te verbinden – niet als techniek om dingen te forceren. Als je een DIS- of borderline-diagnose hebt, betekent dat dat je zenuwstelsel extra snel ontregelt. Een goede IFS-therapeut bouwt daarom eerst aan “self-leadership” in het dagelijks leven: leren herkennen wanneer je getriggerd bent, kleine stukjes voelen zonder te verdrinken, een innerlijk gevoel van veiligheid oefenen. Dat kun je beschouwen als lichaamsgerichte of polyvagaal geïnspireerde IFS – precies het soort integratie waar mensen met complexe trauma’s veel baat bij hebben.
En over die labels zelf: je benoemt terecht dat DSM-diagnosen beschrijvend zijn, geen absolute waarheden. Ze zeggen meer over de vorm van je overlevingsstrategieën dan over wie je bent. Binnen IFS maakt dat onderscheid nauwelijks uit. Je “delen” worden niet gediagnosticeerd, ze worden ontmoet. Dat maakt het vaak bevrijdend: je hoeft niets af te breken, alleen te leren luisteren naar wat die delen ooit probeerden te beschermen.
Als je dit wilt verkennen, vraag bij je behandelaar of er iemand in Nederland werkt met IFS én complexe dissociatie-ervaring. De Nederlandse IFS-community heeft therapeuten met trauma-specialisatie. Vraag expliciet naar hun ervaring met DIS of persoonlijkheidsgevoeligheid, en naar hoe ze stabiliseren en begrenzen in het begin. Dat zegt meer over geschiktheid dan de diagnose zelf.
IFS is dus geen verboden terrein voor jou – alleen een terrein waar je stap voor stap loopt, met een gids die weet hoe je niet van het pad raakt.
Hope this helps,
Greetz Jim
Bespreek eventuele verandering van medicatie of andere aspecten van je behandeling altijd eerst met je voorschrijvende arts
Ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van de adviezen van de experts van PsychoseNet. Bedenk je dat de adviezen van experts altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Onze expert heeft je immers niet persoonlijk onderzocht.
Wil je met iemand chatten?
Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet?
Kijk hier voor informatie.
Lees deze toegankelijke boeken over Goede Zorg:
Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen?
Ben je op zoek naar informatie over Persoonlijk Herstel?
Ben je op zoek naar de JUISTE HULP?
