Traumabehandeling bestaat vaak uit therapie en exposure. Goede traumabehandeling begint altijd met contact maken in de zin van presentie, relatie en perspectief, in combinatie met goede uitleg (ook wel ‘psycho-educatie’ genoemd).
Dit helpt om je bewust te worden van wat er aan de hand is. Dit kan al veel verschil maken. Vooral belangrijk is uitleg dat de gevolgen van trauma eigenlijk de resten zijn van eerdere overlevingsmechanismen die je hebt ontwikkeld.
Omgaan met overlevingsmechanismen
Trauma zit in het lichaam
Emoties en gedrag zijn er niet ‘zomaar’, ze hebben altijd ergens mee te maken. Er achter komen wat dat is kan je al veel helpen om er mee om te leren gaan.
De gedachte dat het niet gaat om pure pathologie maar om ‘uit de hand gelopen’ overlevingsmechanismen, die tijdens het trauma mogelijk reddend waren, kan je helpen om een constructiever perspectief op je gevoelens en je lijden te ontwikkelen.
Ook is belangrijk dat je gaat begrijpen dat veel van de manifestaties van vroeg trauma lichamelijk zijn – dat trauma als het ware ‘in het lichaam’ is gaan zitten en zich op dat niveau te pas en te pas bij je manifesteert.
Houd rekening met wonen, werken en opleiding
Het is ook belangrijk om relatieproblemen en problemen op het gebied van wonen, werken en opleiding direct te adresseren. Als iemand aan je gaat ‘sleutelen’ zonder rekening te houden met je systeem en je sociale omgeving heeft dat meestal weinig zin.
Behandeling voor trauma
Er zijn veel behandelingen voor trauma en ze kunnen allemaal effectief zijn, mits…
Er is een verscheidenheid aan therapeutische benaderingen en behandelingen voor PTSS. Dit kan variërend van mindfulness tot EMDR, met nog vele andere niet benoemde opties.
Bijvoorbeeld:
- Mindfulness/meditatie;
- Somatic experiencing;
- Psychomotore therapie;
- Sjamanistisch werken;
- Een psychedelische reis maken;
- Diergeleide therapie;
- Interpersoonlijke therapie;
- Antidepressiva (en soms antipsychotica);
- Cognitieve gedragstherapie;
- EMDR
Het goede nieuws is dat ze je allemaal kunnen helpen
Het is zeker niet zo dat de ene traumabehandeling of therapie duidelijk beter is dan de ander. Het is een kwestie van zoeken wat het beste bij jou past en welke therapeut jou het best bevalt. Dat verschilt enorm van mens to mens.
Klik met de behandelaar
Belangrijker dan het type therapie is of het klikt met je behandelaar en in hoeverre de specifieke behandeling bij jou past.
Therapie werkt namelijk alleen als:
- Jij de betrokken therapievorm ziet zitten.
- De therapie is gebaseerd op een verklaringsmodel (van de symptomen verschijnselen) dat aansluit bij jouw persoonlijke visie en wereldbeeld;
- De therapie is gebaseerd op een verandertheorie (van verbetering) waar jij je in kunt vinden;
- De therapeut in staat is om een goede relatie te ontwikkelen met jou op basis van betrokkenheid, beschikbaarheid, authenticiteit, motivatie aanwakkeren, fricties bijleggen en aansluiten bij jouw belevingswereld;
- De behandeling je wordt aangeboden in de context van een krachtig therapeutisch ritueel (EMDR bijvoorbeeld heeft een sterk ritualistisch karakter wat veel mensen aanspreekt).
Het is dus belangrijk dat de therapeut samen met jou nagaat wat het beste kan gaan werken in jouw specifieke geval. Er moet een range aan opties zijn waaruit jij kan kiezen, afhankelijk van wat het beste past bij jouw waarden, ervaringen en voorkeuren.
De therapeut mag zich niet verbergen achter een discours van “evidencebased werken” of “specialistische behandeling” – de ‘evidence’ laat immers zien dat vooral de kwaliteit van de behandelrelatie en in hoeverre de therapeut past bij jouw wereldbeeld, de doorslag geeft.
Belangrijke werkwijzen die je kunnen helpen in de behandeling van trauma
Bij de behandeling van trauma zijn een aantal elementen in de therapie van groot belang. Hier kun je op letten.
Een paar belangrijke elementen binnen je therapie:
- Een veilige en ondersteunende setting
- Presentie (dat iemand er echt voor je is)
- Perspectief bieden (dat je weer een beetje een toekomst kan zien)
- Psychoeducatie (je bewust worden dat het gaat om oude overlevingsmechanismen, dat je gevoel iets betekent)
- Soms, als het kan en als het kan helpen: met ‘exposure’ werken (je blootstellen aan dingen die je angstvallig vermijdt)
- Je helpen bewust te worden van reactiepatronen vanuit oude overlevingsstrategieën
- In de relatie met je behandelaar werken aan interpersoonlijke dynamische gedragspatronen (hoe je reageert op andere mensen – vanuit oude trauma’s)
- Transpersoonlijke en spirituele elementen
- Lichaamsgerichte elementen (de verbinding weer zoeken met je lichaam)
- Werken met de verbeelding
- Werken met de multipliciteit van de persoonlijkheid (herkennen dat je door het trauma meerdere patronen van voelen en gedrag hebt gekregen). In dit kader wordt er vaak van uitgegaan dat je meerdere delen hebt zoals een ‘gezond deel’, een ‘overlevingsdeel’ en een ‘getraumatiseerd deel’.
Exposure
EMDR is niet altijd mogelijk of gewenst
Een belangrijke factor is de mate van ‘exposure’ die wordt toegepast om je te helpen. Bij therapievormen als EMDR moet je in de beleving terugreizen naar het trauma in het kader van ‘exposure’. Maar het kan zijn dat je dat niet kan of dat je dat niet wil – en soms maakt het de klachten eerder erger dan beter.
Met name bij wat wordt genoemd ‘complex’ trauma (bijvoorbeeld chronisch ernstig seksueel misbruik in je jeugd) zijn simpele exposurebehandelingen als EMDR vaak niet mogelijk of gewenst. In dat geval zijn andere manieren van werken, bijvoorbeeld een lichaamsgerichte vorm van therapie, vaak geschikter voor je.
Trauma ‘in het lichaam’
Als trauma ‘in het lichaam’ is gaan zitten lijkt het logisch om lichaamsgerichte vormen van werken eerst te proberen.
Bottom line:
EMDR is geschikt voor je als je een acuut trauma hebt gehad, bijvoorbeeld na een ongeluk of overval. EMDR is vaak minder passend als je last hebt van (complexe) PTSS in het kader van ernstig trauma in de jeugd.
Heb je last van je traumatische ervaringen?
Heb je hulp of een traumabehandeling nodig? Je kunt bij PsychoseNet altijd (anoniem) terecht en van gedachten wisselen met een ervaringsdeskundige of andere professional.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
