De behandeling van een bipolaire stoornis bestaat over het algemeen uit een combinatie van psycho-educatie, begeleiding, medicatie en eventueel aanvullende psychotherapie. De behandeling kent een acute behandeling en een onderhoudsbehandeling.
In de praktijk leert iemand langzaam hoe de bipolaire stemmingsgevoeligheid gemanaged moet worden met veel aandacht voor slaap, regelmaat, structuur, voeding, beweging, niet te veel stress en geen alcohol/drugs. Onregelmatig werken of werken met nachtdiensten is meestal niet mogelijk.
Naasten en familieleden
Het is heel belangrijk dat ook de directe omgeving van iemand met manisch-depressieve klachten goede voorlichting en begeleiding krijgt. Zij kunnen een belangrijke rol spelen in het signaleren van klachten die op een manische of depressieve episode wijzen.
De behandeling kent 2 fasen
De acute behandeling van een depressie of manie, en de onderhoudsbehandeling.
Acute behandeling
In het geval van een heftige manische episode worden vaak antipsychotica en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen) voorgeschreven. Hier wordt vaak in een vroeg stadium een stemmingsstabilisator zoals lithium aan toegevoegd.
In het geval van een ernstige depressieve episode wordt een antidepressivum voorgeschreven. In de Nederlandse richtlijn wordt aanbevolen om het antidepressivum na enkele maanden af te bouwen en de medicamenteuze behandeling voor te zetten met een stemmingsstabilisator.
De combinatie van een stemmingsstabilisator met een antidepressivum kan tot een manische episode leiden en hiermee moet dan ook worden opgepast.
Onderhoudsbehandeling
Om te voorkomen dat je terugvalt en manische of depressieve klachten weer terugkomen, wordt behandeling met medicatie nog een aantal maanden voortgezet. Afhankelijk van je voorgeschiedenis en persoonlijke situatie krijg je daarna een onderhoudsbehandeling voorgeschreven.
Dit is vaak het geval wanneer je al meerdere (ernstige) episoden hebt gehad en/of er in je familie andere mensen zijn met een manisch-depressieve gevoeligheid.
Een onderhoudsbehandeling bestaat meestal uit een stemmingsstabilisator. Dit is geen geneesmiddel in de zin dat het de gevoeligheid geneest, maar het kan helpen de stemmingswisselingen beter onder controle te houden. Lithium is het middel van eerste keuze, maar is lang niet voor iedereen effectief. Welke medicijn het best bij iemand past is heel persoonlijk en moet dan ook per persoon bekeken worden.
Goede behandeling en preventie van stemmingsepisoden is heel belangrijk, net als het leren omgaan met je gevoeligheid. Voldoende slaap en een gezond dag- en nachtritme met activiteiten en sociale contacten is voor iedereen behulpzaam, dus ook voor iemand met een bipolaire stoornis.
Contra-gedrag bij bipolariteit
Contra-gedrag is een strategie die je kunt gebruiken als je merkt dat je vroege symptomen hebt van manisch-depressiviteit, die kunnen uitmonden in een volle manie of depressie.
Contra-gedrag betekent dat je je tegengesteld aan je stemming gaat gedragen, om weer terug te keren naar een stabiele stemming:
- Dus als je somber bent, en je wilt het liefst wegkruipen op de bank of in bed: ga toch sporten of vrienden opzoeken.
- Of als je hypomaan (licht manisch) bent: zeg juist afspraken af, doe ontspanningsoefeningen en ga vroeg naar bed.
Dat vereist de nodige zelfkennis en discipline, maar als je er vroeg bij bent kan contra-gedrag goed helpen om weer stabiel te worden.
Psychologische behandeling
De meest toegepaste en effectieve psychologische behandeling bij een bipolaire stemmingsstoornis is psychose-educatie: goede uitleg en advies over klachten en behandeling.
Psycho-educatie
Psycho-educatie wordt bij voorkeur direct na de acute behandeling gegeven in groepsverband, waarbij zowel cliënten als hun naasten mee doen. Het opstellen van een persoonlijk signaleringsplan of crisiskaart is een belangrijk onderdeel van psycho-educatie en kan helpen om een terugval te voorkomen of tijdig bij te sturen.
Cognitieve gedragstherapie
Ook cognitieve gedragstherapie kan behulpzaam zijn, waarbij de focus ligt op het behandelen van disfunctionele gedachten over jezelf en je omgeving, en gedrag wat daarmee te maken heeft. Cognitieve gedragstherapie kan individueel maar ook in groepsverband worden gegeven.
Systeemtherapie of gezinstherapie
Systeemtherapie of gezinstherapie richt zich op het verbeteren van onderlinge relaties binnen het gezin. Het aanleren van probleemoplossende en communicatie vaardigheden van familieleden vormt het belangrijkste onderdeel, met als doel de stemming van de cliënt te verbeteren en te stabiliseren.
Meer weten over de bipolaire stoornis?
Kenbis biedt veel informatie:. KenBiS, het Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen, streeft ernaar in Nederland de zorg voor mensen met een bipolaire stoornis te verbeteren.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Behoefte aan een luisterend oor?
Neem dan contact op met onze chatprofessionals. Je bent welkom.
