Wanneer je te maken hebt met een psychische kwetsbaarheid en een onbalans achter de rug hebt kom je vaak in de reguliere GGZ terecht. Waar moet je dan op letten? Wat is belangrijk voor je herstel?
Herstel binnen de GGZ
Deze aantal dingen zijn van belang bij je herstel binnen de GGZ:
De GGZ, de persoon en zijn familie zijn het er over eens dat psychosegevoeligheid een vorm is van menselijke mentale variatie die iedereen tot op zekere hoogte heeft. Psychose is een spectrum en de verschillende DSM-5 diagnosen binnen het spectrum (schizofrenie, schizo-affectief, bipolair, waanstoornis, schizofreniform, etc, etc) zijn woorden die weinig wetenschappelijke of klinische waarde hebben en kunnen het best worden vermeden.
Herstel ondersteunende intake
Er wordt zoveel mogelijk gewerkt met herstel ondersteunende methodieken zoals de HOI (herstel ondersteunende intake), HONI (herstel ondersteunende netwerk intake), klinisch karakteriseren en herstel ondersteunende behandeling in het algemeen.
Aanvullende zorgbehoeften
Als iemand zorgbehoeften ontwikkelt in het kader van bijvoorbeeld psychosegevoeligheid of een andere kwetsbaarheid is het zaak die zorgbehoeften goed in kaart te brengen en serieus te nemen, met oog het gehele spectrum van klinische, sociale en existentiële zorgbehoeften: meedoen, opleiding, werk, wonen, welzijn, lifestyle, intimiteit, gezelschap, seksualiteit, lichamelijke gezondheid, bijwerkingen van medicatie (inclusief oppositional tolerance), werken met naasten, (goede) psychoeducatie.
Gericht op ‘je ding weer kunnen doen’
Behandeling en begeleiding gaan over de persoon bijstaan bij een leerproces van ‘je ding’ kunnen doen. Alles moet er op gericht zijn om de persoon weer mee te laten doen met de samenleving, dit moet de uitkomst zijn waar alle behandeling op gericht moet zijn.
Het medisch ziektemodel is te mager
Een puur medisch ziektemodel van behandeling, gericht op alleen symptoombestrijding en medicatie, is veel te mager en zal niet tot de gewenste uitkomst van ‘meedoen’ dan wel ‘je ding kunnen doen’ leiden. Integendeel, medicatie kan het proces van weer gaan meedoen verstoren en een biologisch ziektemodel verhoogd stigma.
Medicatie
Medicatie heeft alleen zin als er ook sprake is van niet-medicamenteuze behandelingen inclusief dingen als running therapy, sporten, meditatie, yoga, lifestyle interventies, therapieen gericht op leren omgaan met symptomen, trauma-behandeling en andere vormen van behandeling. Medicamenteuze en niet-medicamenteuze behandelingen versterken elkaar en zijn meer dan de som der delen.
Als er (ook) sprake is van trauma
Als er sprake is van trauma heeft de persoon toegang tot behandelingen voor trauma. Dit lijkt vanzelfsprekend maar nog niet alle hulpverleners in de GGZ zijn trauma-informed. Trauma-informed wil zeggen dat ze sensitief zijn op de verschijnselen van trauma en hier over hebben leren praten met mensen. Ook zijn ze op de hoogte van de verschillende behandelingen die hierbij kunnen worden geboden.
We zijn niet onze diagnose
Het is niet handig om te maken te krijgen met hulpverleners die de diagnose ‘schizofrenie’ stellen en per sé serieus willen nemen zonder het te kunnen relativeren. Het is immers maar een woord waar sommige psychiaters weliswaar aan gehecht zijn maar dat niet verwijst naar betrouwbare wetenschap of een scherp omlijnde ziekte-entiteit.
“Een psychose meemaken is een ingewikkelde zaak. Ervan herstellen ook. Na een een psychose is er altijd een toekomst, herstellen kan.
Psychose is een breed spectrum en een mystificerend Grieks woord verzonnen voor de groep die mogelijk een slechte prognose kunnen hebben is een kunstfout in de geneeskunde die prognosticatie heet.
Het is belangrijk om de persoon goed voor te lichten met betrekking tot de prognose. Psychosegevoeligheid is een spectrum aan symptomen en gedragingen en de klinische prognose is zeer variabel. Daarnaast is er ook de prognose in de zin van herstel van perspectief, ongedacht de klinische prognose. Herstel van perspectief is altijd mogelijk.
Sociaal ondernemen
Sociaal ondernemen rond psychosegevoeligheid is een beginnende trend. Ondernemen is veel meer dan alleen maar winst maken. Steeds meer ondernemers willen met hun bedrijf bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke en sociale problemen.
De GGZ probeert hier en daar samen te werken met sociaal ondernemerschap gericht op ‘winst’ in de vorm van participatie, verbinding en zingeving in een kader van psychisch lijden zoals psychosegevoeligheid. Dit is een beweging die hopelijk zal groeien de komende jaren.
’t Is soms lastig om de juiste hulp te vinden
Je moet je er op voorbereiden dat op veel plekken in Nederland het complete palet aan hulpverlening moeilijk te vinden is. Medicatie en een regulier contact met een verpleegkundige is meestal wel te vinden.
Waar het bij hulp en psychose om gaat is de persoon en zijn naasten bijstaan bij een persoonlijk en vaak moeilijk proces van leren om zoveel mogelijk ‘je ding’ te kunnen doen ondanks meer dan gemiddelde psychosegevoeligheid”.
Vaak zijn de activiteiten van de GGZ (medische zorg) niet goed afgestemd met de gemeente (sociale zorg) en ook zijn de activiteiten tussen de verschillende GGZ-instellingen vaak niet goed afgestemd. Ook werkt de GGZ vaak met specialistische zorglijnen zodat de behandeling van één persoon soms wordt uitgesmeerd over 3 verschillende zorglijnen, hetgeen niet goed werkt.
Ook zijn er nog hulpverleners die volgens een ouderwets medisch ziektemodel willen werken (bijvoorbeeld gewichtig doen over de diagnose ‘schizofrenie’ alsof het echte kennis vertegenwoordigt) en niet gewend zijn om te opereren op basis van gelijkwaardigheid, ‘samen begrijpen’ en ‘samen beslissen’.
Niet zelden werken hulpverleners op hun eigen manier zonder dat er ooit iemand echt met ze meekijkt in de spreekkamer en ze een spiegel voorhoudt over hun functioneren. Professionals vinden dit soort intervisie vaak bedreigend en laten elkaar dus liever met rust. Het kan dus behoorlijk zoeken zijn in de GGZ.
In dit deel van PsychoseNet vertellen we je er meer over.
