Wat de oorzaken zijn van psychose is niet precies bekend. Soms zit het in de familie en wordt een gevoeligheid voor psychose doorgegeven van de ene generatie op de andere. Soms is er een duidelijk verband met vroegere gebeurtenissen. Lees hier meer over oorzaken psychose.
Genetische gevoeligheden en omgevingsfactoren
Psychosegevoeligheid en omgevingsfactoren gaan hand in hand. Als je bijvoorbeeld een broer of zus hebt met een psychose, is de kans dat jij het ook krijgt groter dan voor iemand zonder psychose in zijn familie. Uit onderzoek blijkt dat dit komt door een combinatie van genetische gevoeligheden én omgevingsfactoren die families met elkaar delen.
Uit genetisch onderzoek blijkt dat we allemaal duizenden genetische varianten hebben die het risico op psychose verhogen: het genetisch risico op psychose is dus menselijk. De een kan wel meer genetische gevoeligheid hebben dan de ander. Mogelijk is de rol van genetica minder belangrijk dan vroeger werd gedacht.
Psychosegevoeligheid en omgevingsfactoren
Je kunt echter niet voorspellen wie een psychose krijgt puur op basis van de familiegeschiedenis. Ook omgevingsfactoren dragen bij aan de gevoeligheid voor een psychose.
Tot een minderheidsgroepering horen in de maatschappij kan een rol spelen: vanaf je vroege jeugd te horen krijgen op een negatieve manier dat je “anders” bent en “er niet bij hoort” blijkt psychosegevoeligheid in de hand te werken.
Ook blijkt uit onderzoek dat in grote steden mensen vaker een psychose krijgen, dan op het platteland. Het vermoeden bestaat dat een stedelijke omgeving risico verhogend is, omdat het bij kan dragen aan een chronisch gevoel van onveiligheid, of nergens bij horen.
Psychose en trauma
Wanneer je in de leeftijd van vijf tot vijftien jaar trauma’s hebt meegemaakt zoals seksueel misbruik, mishandeling of gepest worden, kan dit je kwetsbaarheid voor een psychose vergroten.
Jonge mensen die opgroeien in zo’n ‘onveilige’ omgeving lijken als volwassenen sneller op stress te reageren met psychose symptomen. Ook herhaaldelijke blootstelling aan discriminatie op basis van kleur, cultuur, seksuele voorkeur/identiteit kan cumulatief traumatische effecten hebben.
Kraambedpsychose
Soms ontstaan een psychose vlak na een bevalling, dit wordt ook wel een kraambedpsychose genoemd. Er zijn onderzoekers die de hypothese hebben dat een kraambedpsychose kan ontstaan door een ontregeling in het afweersysteem van de moeder. Deze hypothese is echter nog niet bewezen – voorlopig blijft het bio-babble.
Een mix van factoren
De oorzaak van psychosegevoeligheid is nooit óf genetisch óf gebonden aan de omgeving. Er is altijd sprake van interactie tussen:
- Hoeveel aanleg je hebt om op stress te reageren met psychosesymptomen en andere psychische klachten
- Hoe goed je zelf om kunt gaan met psychosesymptomen, depressie, manie, motivatie- en cognitiesymptomen
- Je genetische gevoeligheid
- Omgevingsfactoren uit het verleden en in het heden
Ter illustratie: het risico op een psychose bij gebruik van cannabis is hoger bij iemand die een hoog genetisch risico heeft op psychose. De combinatie van cannabisgebruik en een genetisch risico versterken elkaar.
Oorzaken psychose samengevat
De gevoeligheid voor psychose wordt bepaald door je eigen weerbaarheid en kwetsbaarheid, in combinatie met allerlei beschermende en belastende omgevingsfactoren.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Meer lezen over psychose?
Jim van Os is auteur van deze boeken:
