Betekenisvol herstel mogelijk maken binnen de GGZ. We zijn eraan gewend geraakt om de geestelijke gezondheidszorg te bekijken zoals we ook naar andere medische vakgebieden kijken. Je hebt een probleem, je gaat naar een specialist, die stelt een diagnose en schrijft een evidence-based behandeling voor. En als alles goed gaat, word je ‘beter’ tijdens je psychisch en betekenisvol herstel.
Bij psychisch lijden werkt dat model vaak helemaal niet
Wat we in de praktijk zien is dat mensen jarenlang in behandeling blijven. Er komen diagnoses, protocollen, behandelingen — en toch blijft het lijden vaak bestaan. Of het verandert van vorm, sluimert op de achtergrond, keert terug in golven. De behandelingen rekken zich uit, soms eindeloos. Alsof er nog net één puzzelstukje mist, één laatste interventie die het verschil zal maken.
Langzaam maar zeker beginnen we te beseffen dat dit medische model in veel gevallen tekortschiet. Niet omdat specialisten niet hun best doen, maar omdat de aard van psychisch lijden iets anders vraagt.
Psychisch lijden is werk dat gedaan moet worden
Als je in psychisch lijden terechtkomt, kom je vaak in een langdurig, existentieel proces terecht. Een proces waarin oude zekerheden verdampen, waarin angst, pijn, eenzaamheid en verlies je overweldigen. Het is geen ziekte die je ‘even’ geneest. Het is een innerlijke crisis die vraagt om verdieping, heroriëntatie, en ja — om werk.
Je moet leren omgaan met de dwingende en machtige krachten in je mentale ruimte: je angsten, je trauma’s, je somberte, je wanhoop, je verwarring. In het begin is die verhouding vaak totaal scheef. Die krachten lijken oneindig veel sterker dan jij. Maar gaandeweg kun je leren om je daartoe anders te verhouden. Je leert verdragen, oefenen, structureren, onderzoeken, en bovenal: experimenteren.
En precies daar wringt het: want de experimenten die nodig zijn gaan zelden in de richting waar mensen willen. Je moet misschien je lifestyle aanpassen, je relatie tot jezelf herzien, je sociale omgeving herinrichten, je zingeving hervinden. En vooral: je angsten en trauma’s in de ogen leren kijken, in plaats van ze te vermijden. Dat is moedwerk. Dat is het echte werk.
Wat heb je daarvoor nodig?
Niet eindeloos veel specialisten.
Wat je nodig hebt is iemand die je een tijdje helpt om dat werk scherp te krijgen. Iemand die met je kan verhelderen: wat is hier aan de hand? Wat is het echte werk dat op je ligt te wachten?
En dan — in plaats van weer een jaar behandeling bij die ene specialist — word je niet in de wacht gezet of doorbehandeld. Je wordt juist ontslagen van specialistische zorg, met het vertrouwen dat jij aan de slag kunt.
Maar: je blijft niet alleen achter.
Psychisch en betekenisvol herstel
Je krijgt toegang tot iets dat veel belangrijker is dan een behandelkamer: sociale holding.
Een plek, een groep, een gemeenschap waar je doorlopend terecht kunt. Waar mensen elkaar vasthouden, motiveren, inspireren. Waar je mag falen en terugkomen. Groepen waar het proces van herstel, betekenisgeving en transformatie gedeeld wordt.
Dat kan binnen de GGZ zijn. Maar net zo goed bij herstelacademies, in het sociaal domein, in de buurt, bij peers, in de complementaire zorg.
Het sleutelwoord is: continuïteit van verbondenheid, niet van behandeling.
Van fixen naar ondersteunen
De specialist blijft belangrijk — maar krijgt een andere rol. Niet als fixende specialist die jouw probleem oplost. Maar als deskundige die tijdelijk met je meedenkt en meevoelt. Die je helpt het landschap van je lijden in kaart te brengen. En die je dan met mild vertrouwen laat gaan — richting een plek waar dat werk écht gedaan kan worden. In verbondenheid. In beweging. In het leven zelf.
Zo ontstaat er een ander model.
Een GGZ waar de focus niet meer ligt op eindeloos behandelen, maar op het ondersteunen van betekenisvol herstel. Waar de specialistische input dienstbaar is aan jouw proces — en waar het echte werk gebeurt in de dagelijkse praktijk, samen met anderen.
Want uiteindelijk zijn het niet de richtlijnen, maar de relaties die ons dragen.
Meer lezen van Jim van Os?
Meer lezen over Psychisch herstel en/of Betekenisvol herstel?
- Wat zijn Recovery College’s en herstelacademies?
- Wat is de herstelbeweging?
- Werken aan je herstel – 10 handige tools voor herstel
- WRAP: Wellness Recovery Action Plan – Geeft je grip op je leven
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
