Ontsnappen. Hoe doe je dat in een samenleving die in een grote knoop raakt met draden waar iedereen aan trekt? De een na de ander raakt erin verstrikt, dat is wat Jeroen Zwaal ontdekte, ook in zijn eigen verwarring.
De samenleving lijkt een doolhof, of een gevangenis te worden, waar we met teveel regels, alles willen beheersen en controleren. Hierdoor raakt niet alleen de samenleving gefragmenteerd, maar deze fragmentatie vindt ook in onszelf plaats.
We verliezen onze essentiële ik, in een samenleving die steeds oppervlakkiger wordt. Is hieraan ontsnappen mogelijk?
Gesteund door de ervaringen die ik opdeed in de jaren dat ik in de GGZ werkte, ontdekte ik dat er in de samenleving gelukkig mensen zijn die -net als ik- tijdelijk even ontsnappen door op te stijgen: de ‘hoogvliegers’, of ontsnappen door ondergronds te gaan: ‘de aarde-eters’.
Diep onder de zwarte grondlagen liggen de wortels van waaruit antwoorden kunnen uitgroeien tot uitkijkposten. Daar zoeken de aarde-eters gestaag naar. Eerst voor eigen antwoorden, dan op zoek naar de collectieve. Met hoop op licht aan het einde van de tunnel, waaruit ontsnappen niet mogelijk lijkt.
Het is oprecht een hel om diep onderin die grond levend te vertoeven, zonder te weten ‘hoe lang nog’
De hoogvliegers doen iets vergelijkbaars: ze worden met gebundelde energie omhoog geschoten zodat ze even een blik kunnen werpen op alle ‘dolhoven’ en de grote puzzel van het alles. Eerst voor hun eigen puzzel, dan op zoek naar een grotere.
Ook dat is een hel, als je op grote hoogte (in je hoofd) verschroeit en verdampt en als een gaswolk van jezelf nog verder wegdrijft van waar of wat je ooit bent geweest.
Voor een moment zijn deze hoogvliegers één met het alles en grootse beelden nemen ze mee terug, te groot zelfs om te bevatten
Ze landen daarna hard en de impact reikt diep. Diep tot aan de aarde-eters die grond onterende aarde eten en daarmee gezonde wortels naderen. Daar bij die essentiële wortels schudden de hoogvliegers en de aarde-eters elkaar de hand.
In die handreikingen gebeurt er iets moois. Men vormt een ketting en als een rode draad komt er een heuse herstelbeweging op gang. Zij aan zij kruipen de aarde-eters met de hoogvliegers uit de grond omhoog. En er staan meer mensen op. Samen bundelen ze een spectrum, een groep van ‘mooie middenmoters mensen’. En dit is geen sprookje. Dit gebeurt echt.
Het doolhof krimpt, de gangen worden breder, de muren transparant en vooral: we groeien en we kijken voorzichtig weer naar onszelf en naar elkaar
In de verte galmt een stem: “Ik heb de uitgang gevonden! Ik snap het, ik voel het, snap het! Het klopt! Het klopt! Het klopt!” Het is een stem die in ons allen huist.
Verwarring alom, maar dit keer is het andere verwarring: gesnapte ontwarring…met aangeraakte harten en handen. Handen die zwaaien en naar elkaar uitreiken: echte helpende handen! Handen die er gewoon zijn. Terzijde brokkelen muren als vanzelf af en mensen beginnen hun eigen brokken van puin op te ruimen: men maakt er bouwstenen van.
De inmiddels lange rij van mensen die zij aan zij staan, komt voorzichtig in beweging
Het wordt één herstelbeweging met één richting. Alsof we met z’n allen na de kerkdienst ontsnappen aan een mooie preek en in een goede richting de kerk uit sloffen in het tempo van de sloomste schuifelaar.
“We weten van voren weer wie we van achteren zijn!”, roept iemand enthousiast. “Kom, laten we gaan!”, zegt een ander. “Die kant moeten we op!”, zegt een verlegen jongere, met een heldere stem, ergens in een donker hoekje.
Er gaat een gezonde vibe door ons heen, die door genoeg mensen van binnen wordt gevoeld
Als een grote slang door het systeem, heeft de systeem-slang combinatie in zijn eigen staart gebeten. Het gif blijkt heilzaam. Een vicieuze cirkel lijkt doorbroken en vervaagt. Het was geen boze droom. Dit is echt. De deur gaat open. En met elke passant die door deze deur gaat, wordt de opening groter en groter.
In alle verwardheid is hier geen ontsnappen meer aan!
Geef een antwoord